Renk Körlüğü, Kişide renkleri ayırt edebilme yeteneğinin bozulmasıdır. Renkleri birbirinden ayırt edebilme gözdeki retina tabakası sayesinde gerçekleşir. Retina tabakasının renk algılama işlevinde oluşabilecek herhangi bir problem, genelde belli başlı bazı renklerin ya da bütün renklerin soluk bir şekilde gri renk olarak görülmesine neden olabilmektedir. Bu durumda renk körlüğünden bahsedilir.
Renk körlüğü nedir, nasıl teşhis edilir?
Renk körü olan bazı kişiler, bazı renkleri ayırt etmede güçlük yaşarken, bazı bireylerde de renkler zayıf olarak görüntülenebilir. Gözün retina kısmında renkli görmeden sorumlu olan hücreler bulunmaktadır. Bu hücreler kırmızı, yeşil ve mavi olmak üzere 3 adet pigment içermektedir. Renk körlüğü olan bireylerde biri, ikisi ya da üçü ya olması gerekenden daha azdır ya da hiç yoktur. Bu durumda renklerin azlık veya yokluk derecesine göre renk pigmentlerinin iki tanesi tam bir tanesi eksik ise trikromat yani renk körlüğünün en sık yaşanan durumu söz konusudur. Böyle bir durumda renk körlüğü problemi olan kişi, kırmızıyı, yeşili veya maviyi hiç göremez.
Renk körlüğü X kromozomuna bağlı resesif geçişten dolayı daha fazla erkek bireylerde görülen bir bozukluktur. Renk körlüğü erkek bireylerde %8 oranında görülür iken kadınl bireylerde %0.4 oranlarında görülmektedir. Normal bir insanın görmesinde kısa, orta ve uzun dalga boyları 3 ayrı cins koninin (Mavi, yeşil, kırmızı) uyumlu çalışması ile oluşur. Bu şekilde uyumlu görme trikromat görme adını alır.
Renk körlüğü olup da kırmızı renge duyarlı koni hücrelerinde anormallik var ise protan defekt, yeşil renge duyalı olan koni hücrelerinin anomalisinde dötan defekt, mavi renge ait koni hücrelerinin anomalisinde ise tritan defekt oluşur.
Kişilerde kırmızı koni hücrelerinde eksiklik var ise protanop, yeşil koni hücrelerinde eksiklik var ise döteranop, mavi koni hücrelerindeki eksiklikte ise tritanop adı verilir.
Renk körlüğü doğuştan oluşabilen bir kusur olduğu gibi sonradan geçirilen rahatsızlıklar sonucunda da oluşabilmektedir. Renk körlüğünün bireylerde en fazla görülen şekli genellikle kırmızı ile yeşil rengin ayrımının yapılmamasıdır. Bu üç tip koni hücresinden bir tanesinde hata var ise "trikromat anormal" durumu söz konusudur. Kırmızı koni hücresi hatalı ise protanomal, yeşil koni hücresi hatalı olduğu zaman döteranomal, mavi koni hücresi hatasında ise tritanomal adı verilir. Renk körlükleri arasında yeşil renk görme bozukluğu en sık rastlananı olup daha sonra sırası ile kırmızı ve mavi gelmektedir.
Tritanomali ve trianopi nadir görülüp cinsiyet ayrımı göstermeyen durumlardır. Ren körlüğü kusuru bulunan erkeklerin %2 oranındaki kısmı protanopi ya da döteranopili dikromatlar, %6 oranında bir kısım ise kırmızı renk ya da yeşil renge duyarlı pigmentlerin spektral duyarlılığında kayma olan anormal trikromatlardır.
Bu anormallikler resesif (Çekinik) ve X kromozomuna bağlı karakterlerdir. Erkek bireylerde germ hücresinin dışında bulunan diğer bütün hücreler 44 kromozoma ek olarak bir X, bir de Y kromozom taşımış olduğundan dolayı X kromozomunda anormal bir gen bulunması durumunda bu erkek bireylerde renk körlüğü olacaktır.
Kadın hücrelerinde anne ve babadan gelmiş 2 X kromozomu bulunması ve bu anormalliklerin çekinik olmasından ötürü, kadınlarda renk körlüğüne dair bir kusur oluşabilmesi için her 2 X kromozomunda da anormal bir gen olması gerekir.
X'e bağlı renk körlüğü kusuru olan bir erkek bireyin, kız çocukları renk körlüğü taşıyıcı olup dolayısı ile bu kusuru kendi erkek çocuklarının yarısına aktaracaktır. X'e bağlı renk körlüğü kuşaktan kuşağa aktarılmakta olup ve ikinic kulak erkeklerinde mutlaka görülür.
Renk körü olan kişilerin yaşamlarının ileriki zamanlarında yapacakları hataları önlemek açısından bu anomalinin erken yaşlardan itibaren bilinmesi oldukça önemlidir. Ayrıca renk körlüğünün bilinmesi kişinin ileride seçeceği meslek içinde yönlendirici olmaktadır. Renk körlüğünün bilinmesi ve tipinin tespit edilmesinde kullanılan bazı testler bulunmaktadır.
Renk körlüğü tanısı için en etkili yöntem, renkli sembol ve noktalardan oluşan psödoizokromatik levhalarla yapılan testtir. Ishihara testi de tespit açısından son derece faydalıdır. Renk körlüğü testlerinin hem uygulanışı kolay hem de güvenilirliği fazladır.
Renk körlüğü testleri, farklı renkleri ifade eden rakam ya da şekillerin çevredeki renklerden ayırt edilip edilemediği yönünde yapılan testlerdir.
Renk körlüğü tedavisi var mıdır?
Renk körlüğü, tamamen tedavi edilebilen bir göz kusuru değildir. Yapılan çalışmalar neticesinde renk körlüğünün türüne göre geliştirilen özel filtreli kontak lensler ve gözlükler yardımı ile renklerin ayırt edilebilmesi sağlanmaktadır. Ayrıca renk körlüğü için kullanılan gözlük ya da lensler numaralı da olabilmektedir.
